WU CHI HOUDING
een bruisen van mogelijkheden
Binnen de Chinese traditionele interne krijgskunsten bestaat een opmerkelijke trainingsmethodiek: het voor langere tijd blijven staan in bepaalde lichaamshoudingen. Niet zelden wordt er tegen dit soort praktijken met een zeker dedain aangekeken. Ze zouden statisch zijn, losstaand van de martiale dynamiek en eigenlijk naïef. Hoe zou martiale vaardigheid ooit getraind kunnen worden door stil te staan? Toch laat de correcte beoefening van zhan zhuang - de collectie aan staande houdingen - zien, dat reactiesnelheid, sensitiviteit, bewegingscoördinatie en stressbestendigheid er door aangescherpt kunnen worden.
Met name één martiale traditie, I Chuan, zet volledig in op het gebruik van stille houdingen. De gehele basis van I Chuan wordt gelegd door zhan zhuang beoefening. Zhan zhuang wordt in de letterlijke zin vertaald als ’staan als een stok’, maar aanschouwelijker als ‘staan als een boom’. Een essentiële houding is wu chi zhuang.
Wu chi verwijst naar een nog ongevormde actie. Voordat je een omlijnde actie onderneemt, zijn er een groot aantal andere acties mogelijk. Het is een vacuüm situatie waar er veel opties zijn en waar die ene bepaalde actie weliswaar toe behoort, maar zich nog niet manifesteert. De wu chi houding omvat tegelijk een beweging naar voren en naar achteren - tegelijk een stap naar links en naar rechts - tegelijk een zitten en een staan.
De intentie (i) is uiteindelijk de bepalende factor voor welke beweging zich laat zien en wat diens kwaliteiten zijn: duur, kracht, richting. Echter, in de wu chi houding is alles nog mogelijk: het omvat het hele scale van tegengestelde acties. In plaats van een suf staan afwachten heeft het een hoge interne dynamiek. Het zindert van mogelijkheden.
De wu chi houding is de houding van een verwonderd kind. Van een intens luisterend mens. Gecentreerd, geaard, in balans, de zintuigen gespitst, optimaal ontspannen. Het besluit om te gaan bewegen is nog niet gemaakt, en wordt steeds opnieuw uitgesteld. Toch is het lichaam klaar om op ieder gewenst moment in actie te komen.
Zoals op de atletiekbaan. OP UW PLAATSEN: het lichaam ontspant en verbindt zich met de grond. KLAAR: de geest scherpt zich en alertheid groeit. Maar het normaal gesproken onvermijdelijk daaropvolgende AF blijft uit! De opgebouwde energie wordt direct na het gebruikelijke AF opgesoupeerd door de actie. In de wu chi houding blijft deze actie achterwege. De OP-UW-PLAATSEN-fase en de KLAAR-fase wisselen elkaar steeds af, in steeds hogere intensiteit en verfijning. Het AF-moment wordt dicht benaderd en veel potentiële energie, chi, wordt opgebouwd. Niets daarvan gaat verloren in de beweging. Het onderzoeksgebied van de wu chi zhuang is de schijnbaar lege ruimte vóór de beweging, de beweging die in geval van de wu chi houding nooit gaat komen.
Fysiek is de wu chi houding links-rechts symmetrisch. Ook de intentie om te bewegen is gelijk verdeeld tussen de linker- en de rechterzijde. Op basis van de opdracht AF zou je even snel en even krachtig naar links dan wel naar rechts kunnen bewegen. En dat is nog niet alles. De fysieke houding en de verdeling van intentie is ook perfect verdeeld tussen de ruimte voor en de ruimte achter. Als AF klinkt kun je snel en adequaat naar voren dan wel naar achteren bewegen. En hetzelfde geldt voor de ruimte boven en de ruimte beneden.
Stel je voor: je staat stil midden tussen het verkeer op een heel druk verkeersplein. Overal om je heen voetgangers, fietsers, auto’s, een bus en tram. Wanneer het lichaam gespannen is en/of de geest afgeleid, zul je nooit de juiste respons kunnen geven op potentieel gevaar. Een fietser komt van rechts, een auto van achter, de tram van voren. Je aandacht en de intentie om snel te kunnen wegstappen moet zich verdelen tussen zes primaire richtingen. De wu chi houding brengt je in deze basale instelling voor lichaam en geest.
Wanneer het beeld van een druk verkeersplein je niet bevalt: sta in het voorjaar of de vroege zomer vroeg op en ga het bos in. Sta met je ogen gesloten, rechtop, de voeten stevig op de grond, ontspannen, de oren gespitst. Het wonder van de vogelgeluiden zal je op natuurlijke wijze met de ruimte om je heen verbinden. Vogelgeluiden voor, achter, links en rechts, boven, en misschien ook wel beneden je. Je adem is langgerekt en stil. Vanuit je lichaamscentrum in je onderbuik, het xia dan tian, verspreiden i en chi zich in zes richtingen.
Of denk aan je kindertijd, verstoppertje spelen. Na het terugtellen sta je daar alleen. Je kijkt naar voren, maar even goed naar achteren. Je kijkt tegelijk naar links, rechts, boven en beneden. En met dat je de hele omgeving in de gaten houdt, ben je in staat -om als dat nodig is - in iedere mogelijke richting in actie te komen.
In de martiale I Chuan traditie werd en wordt op sommige dagen de wu chi houding voor vijf minuten aangehouden. Vijf minuten om zintuigelijke waarneming te verfijnen en alertheid te trainen, reactiesnelheid te vergroten, meer te aarden, en chi op te bouwen. Maar er zijn ook dagen dat een gevorderde I Chuan beoefenaar 45 minuten in diezelfde wu chi zhuang staat. Wie zei dat stil-staan saai en los van de werkelijkheid is? Stil staan met een hoge innerlijke dynamiek.
Een andere naam voor dezelfde houding is ti cha zhuang. Ti vertaald als ‘dragen’ of ‘optillen’, cha als ‘steken’. In stilte maak je twee bewegingen tegelijk: een naar boven gericht tillen, en een naar beneden gericht steken. Beide bewegingen zijn beperkt tot het minimum; in feite heffen ze elkaar op tot in een stille houding. De intenties zijn klaar en duidelijk. De resultante van twee tegengestelde dingen tegelijk uitvoeren is geen beweging. En daarmee is het karakter van ti cha zhuang beschreven.
In intentie beweeg je naar boven en beneden tegelijkertijd. Én tegelijkertijd naar voren en naar achter. Én tegelijkertijd naar links en rechts. Op het eerste gezicht beweegt er niets, en lijkt de houding bezien door de ogen van een buitenstaander zinloos en inert. De beoefenaar zelf ervaart een intense dynamiek, een bruisen van mogelijkheden. Mentale intentie (i) die aan de basis staat van - nog verborgen - beweging (chi). Een intentie die zich verspreidt tussen zes richtingen, met in het centrum van die zes: het lichaamscentrum, xia dan tian.
eerder gepubliceerd in Yin-Yang, tijdschrift voor Qigong & TaijiQuan, 2023