Zelfacceptatie, de sleutel tot een gelukkiger leven
Inleiding
Geluk is meer dan een gevoel. Het is iets dat we allemaal dagelijks kunnen oefenen. Het blijkt dat mensen beter zijn in sommige 'geluksgewoontes' dan in andere. Sterker nog: die ene gewoonte die het meest samenhangt met ons gevoel van tevredenheid - zelfacceptatie - is heel vaak degene die we het minst beoefenen.
Dit bleek uit een Engels onderzoek dat een tijd geleden gepubliceerd werd op Science Daily. In onderstaand artikel heb ik het bronartikel vertaald en geef ik een nabeschouwing.
Onderzoeksopzet
De sociale beweging Action for Happiness onderzocht, in samenwerking met een andere welzijnsorganisatie (Do Something Different), 5000 mensen. Ze vroegen hen om zichzelf een score te geven tussen 1 en 10 voor tien gewoontes die afgeleid zijn uit nieuwste onderzoek op het gebied van geluk en factoren die daarin bepalend bleken te zijn.
De hoogst scorende gewoontes
Geven was een 'top'gewoonte en werd hoog gescoord door de deelnemers aan de test. Op een vraag over geven ('hoe vaak doe je moeite om een ander te helpen of om aardig te zijn?') scoorde men een gemiddelde van 7,41 (van het maximum van 10), waarbij een op de zes (17%) zelfs de maximale 10 scoorde. Iets meer dan een op de drie mensen (36%) scoorde een 8 of een 9; iets minder (32%) scoorde een 6 of een 7; en minder dan een op zes (15%) beoordeelde zichzelf met een 5 of minder.
Verbinden was de gewoonte die vlak na geven op de tweede plek kwam. De vraag 'Hoe vaak steek je energie in de relatie die het meest belangrijk voor je is?' gaf een gemiddelde score van 7,36, waarbij 15% van de deelnemers het maximum van 10 punten scoorde voor deze gewoonte.
De belangrijkste gewoonte
Het onderzoek liet ook zien welke gewoontes het meest van belang zijn bij de algemene tevredenheid over het leven. Alle tien onderzochte gewoontes zijn hier wel mee in verband te brengen, maar zelfacceptatie bleek de gewoonte te zijn die het meest voorspellend was voor tevredenheid.
Daarentegen bleek zelfacceptatie nu net de gewoonte te zijn die het minst toegepast bleek te worden door de deelnemers; zelfacceptatie gaf de laagste gemiddelde score door de 5000 deelnemers.
Bij de vraag over zelfacceptatie ('hoe vaak ben je aardig voor jezelf en denk je dat je prima bent zoals je bent?') was de gemiddelde score net 5,56. Maar 5% van de deelnemers scoorde de maximale 10 punten op zelfacceptatie. Ongeveer een of de vijf (19%) scoorde een 8 of een 9; minder dan een derde (30%) scoorde een 6 of een 7 en bijna de helft (46%) van de mensen scoorde zichzelf een 5 of lager.
Zorgen voor je lichaam door regelmatige beweging is een andere - aangetoond bewezen - gezonde gewoonte. Ook hierbij bleek dat deze gewoonte vaak over het hoofd wordt gezien als belangrijk. De gemiddelde score op de vraag 'hoe vaak besteed je minstens een half uur per dag aan fysieke activiteit?' was 5,88, met 45% van de deelnemers die zichzelf een 5 of lager scoorde.
Onderzoekers aan het woord
Professor Karen Pine, psycholoog van de Universiteit van Hertfordshire en mede-oprichter van Do Something Different, zegt: "Het oefenen van deze gewoontes kan ons gelukkiger maken. Het is prachtig om te zien dat zoveel mensen regelmatig iets doen om iemand anders te helpen - en wanneer we een ander helpen voelen we ons ook nog eens beter over onszelf. Dit onderzoek toont aan dat het oefenen van zelfacceptatie een thema is dat het grootste verschil zou kunnen maken in het geluksgevoel van veel mensen. Beweging blijkt ook goed te zijn voor de stemming, dus als je een eenvoudige manier zoekt om dagelijks je geluksgevoel te stimuleren, is fysieke activiteit een goede gewoonte om je eigen te maken."
Dr. Mark Williamson, leider van Action for Happiness, zegt: "Onze maatschappij zet ons enorm onder druk om succesvol te zijn en we vergelijken ons continu met anderen. Dit veroorzaakt veel ontevredenheid en angst. Onze onderzoeksresultaten herinneren ons eraan dat als we kunnen leren om onszelf meer te accepteren zoals we zijn, we waarschijnlijk veel gelukkiger zullen zijn. De resultaten bevestigen ook dat onze dagelijkse gewoontes een veel grotere invloed hebben op ons geluksgevoel dan we dachten."
Hoe kunnen we zelfacceptatie oefenen?
Er worden drie oefenvormen beschreven die je kunt toepassen om het niveau van zelfacceptatie te verhogen:
Wees net zo aardig tegen jezelf als je naar anderen bent. Zie fouten die je maakt als mogelijkheden om te leren. Heb aandacht voor de dingen die je goed doet, hoe (ogenschijnlijk) klein ze ook zijn.
Vraag iemand die je vertrouwt of een goede collega om je te zeggen wat je sterke punten zijn en wat ze aan je waarderen.
Besteed af en toe wat tijd in stilte met jezelf. Heb daarbij aandacht voor hoe je je van binnen voelt en probeer vrede te hebben met wie je bent.
Waar komen deze Happy Habits of geluksgewoontes vandaan?
De gewoontes die onderwerp van het onderzoek zijn, zijn onderdeel van de 'Tien sleutels voor een gelukkiger leven', ontwikkeld door Action for Happiness. Deze sleutels zijn gebaseerd op uitgebreide bestudering van recent onderzoek over mentaal welbevinden.
Deze tien sleutels vormen samen het acroniem GREAT DREAM:
Giving - Geven: iets voor een ander doen
Relating - Verbinden: je verbinden met andere mensen
Exercising - Oefenen: goed zorgen voor je lichaam
Appreciating - Waardering: aandacht voor de wereld om je heen
Trying out - Uitproberen: nieuwe dingen blijven leren
Direction - Richting: doelen hebben om naar uit te kijken
Resilience - Veerkracht: manieren hebben om terug te veren
Emotion - Emotie: een positieve benadering hebben
Acceptance - Acceptatie: tevreden zijn met wie je bent
Meaning - Zingeving: je een deel van iets groters voelen
De vragen en de gemiddelde scores
Giving - Geven:
Hoe vaak doe je moeite om een ander te helpen of om aardig te zijn? 7,41
Relating - Verbinden:
Hoe vaak steek je energie in de relatie die het meest belangrijk voor je is? 7,36
Exercising - Oefenen:
Hoe vaak besteed je minstens een half uur per dag aan fysieke activiteit? 5,88
Appreciating - Waardering:
Hoe vaak neem je de tijd om stil te staan bij de goede dingen in je leven? 6,57
Trying out - Uitproberen:
Hoe vaak leer je iets nieuws of probeer je iets nieuws uit? 6,26
Direction - Richting:
Hoe vaak doe je dingen die bijdragen aan je belangrijkste levensdoelen? 6,08
Resilience - Veerkracht:
Hoe vaak vind je manieren om snel te herstellen na een lastig probleem? 6,33
Emotion - Emotie:
Hoe vaak doe je dingen waardoor je goed voelt? 6,74
Acceptance - Acceptatie:
Hoe vaak ben je aardig voor jezelf en denk je dat je prima bent zoals je bent? 5,56
Meaning - Zingeving:
Hoe vaak doe je dingen die je een gevoel van betekenisvolheid geven? 6,38
Een laatste vraag was: Hoe tevreden ben je het algemeen tegenwoordig met je leven? De gemiddelde score was 6,49. In 2013 werd in Engeland bij de National Values survey een nationaal gemiddelde van 6,34 gerapporteerd.
Nabeschouwing
Een mooi onderzoekje, hoewel de uitkomst me niet helemaal verraste. Het heeft te maken met de redenen waarom veel mensen aan een mindfulness- of compassietraining beginnen. Deze redenen kun je samenvatten met chronisch slechte zelfzorg.
Te lang te hard werken, onvoldoende rust nemen, over grenzen gaan, geen nee kunnen zeggen tegen anderen. En daarmee dus eigenlijk wel nee zeggen tegen jezelf. En dat gaat zich vroeg of laat wreken.
Het is net een tegeltjeswijsheid, de spreuk "jammer dat we niet van probleem kunnen ruilen, want iedereen weet zo goed hoe een ander z'n probleem op zou moeten lossen"... Zo weten we eigenlijk ook allemaal wel hoe we goed voor onszelf zouden moeten zorgen, maar doen we het collectief niet.
Precies hetzelfde komt uit dit onderzoek: zelfacceptatie, wat je toch zou kunnen beschrijven als de meest voor de hand liggende gewoonte voor goede zelfzorg, wordt het minst vanzelfsprekend toegepast. Daarom is dit thema in de compassietraining een belangrijk onderwerp. Net zoals de overige negen thema's overigens. En nu begrijp je misschien ook waarom het een ZELFcompassietraining genoemd wordt. Bij compassie doen we namelijk hetzelfde als met zelfacceptatie: we zijn vol van compassie voor anderen; we zijn bereid te helpen en troostende woorden te bieden. Maar voor onszelf zijn we spijkerhard.
En zo matchen deze onderzoeksresultaten precies met wat er in het dagelijks leven gebeurt. Het paradoxale is dat de enige heilzame respons is: compassievol accepteren dat dit is wie we zijn. Iedere andere respons voedt alleen maar zelfkritiek en zelfafwijzing, oftewel het vermindert de zelfacceptatie...
Over zelfacceptatie
Ik ga er zomaar vanuit dat je weet wat met zelfacceptatie bedoeld wordt. Heel ingewikkeld is het niet, je mag het zelfs letterlijk lezen: het accepteren van jezelf. Ik voeg daar graag aan toe: precies zoals je bent, dus mét alle eigenschappen en trekjes van jezelf die je misschien wat minder mooi of positief vindt.
Bijvoorbeeld: misschien heb je de neiging om lang in gepieker te blijven hangen, terwijl je weet dat dit niet helpend is. Of heb je de neiging om anderen niet uit te laten praten. Misschien vind je je uiterlijk niet mooi, heb je een spraakgebrek of vind je andere mensen veel intelligenter dan jezelf.
Dit soort ideeën of gevoelens zijn vaak goede brandstof voor zelfkritiek ('ik zou willen dat dit anders is'), waarna het een kleine stap is naar zelfafwijzing ('ik ben niet goed zoals ik ben'). Deze gedachten vreten zich een weg en nestelen zich in ons innerlijk, met vaak nog wat extra brandstof vanuit opvoeding of maatschappij. En dan is zelfacceptatie iets waarover je op een website kunt lezen, en wat je niet meer zelf ervaart.
De grootste valkuil
En daarmee is de kous niet af. We zijn heel goed geworden om daar nog een extra laag van zelfkritiek bovenop te leggen. Immers: met ons verstand weten we wel dat we onszelf zouden mogen accepteren en dat iedereen minder mooie kantjes en eigenschappen heeft. Ons gevoel is weerbarstiger, want als je dat weet, waarom kun je jezelf dan nog steeds niet accepteren? Dus volgt er zelfkritiek op een tekort aan zelfacceptatie: 'ik zou mezelf moeten accepteren; dat doe ik niet, dus nu doe ik het echt helemaal verkeerd'.
O, ironie. Het patroon herhaalt zich. Dat is dan ook precies de definitie van patroon: iets dat zich op verschillende niveau's herhaalt. Het is precies deze hardnekkige verdubbeling van ellende die maakt dat je mindfulness en compassie niet uit een boekje kunt leren, maar hier een ervaren leraar of trainer voor nodig hebt. Je ziet nu eenmaal je eigen blinde vlek niet zo snel.
Leren jezelf te accepteren, inclusief je gebrek aan zelfacceptatie, dat is de kunst.
Hiermee samenhangend: er is één inhoudelijk stuk in het artikel waar ik van mening ben dat men té kort door de bocht is, en dat is dat er drie manieren beschreven worden waarop je meer zelfacceptatie kunt oefenen. Alsof het een kunstje is dat je kunt leren. Mooie bedenksels, maar volgens mij is er iets meer nodig om zo'n diep ingevreten probleem op een duurzame manier te veranderen.
En dat iets zou je kunnen samenvatten met trainen. Trainen om inzicht te krijgen in onheilzame mechanismen, oefenen om op een veel zachtere manier in contact te zijn met diepliggende oude pijn en oefenen met het werkelijk toepassen in het echte leven van nieuw gedrag en denken dat een gevolg is van dit oefenen. Dat is geen hap-snap-werk of het simpelweg uitspreken van een positieve affirmatie, maar een kwestie van structuur en een zorgvuldige opbouw.
Immers, als het makkelijk was om een gebrek aan zelfacceptatie te veranderen, dan was er niet zo wijdverbreid en diepgeworteld een gebrek aan zelfacceptatie.
Wil je hier een goed begin mee maken? Volg dan een mindfulnesstraining.
Bronartikel via de Universiteit van Hertfordshire.